Últimas novas da asociación LugoPatrimonio
5 ao 8 de maio
Dentro do ciclo dedicado ao Historicismo, un lugar obrigado de visitar como complemento das conferencias previas sobre o tema, era Sintra, declarado Patrimonio da Humanidade en 1995 por ter este tipo de arquitectura. Un grupo de vinte e seis socios tivemos a oportunidade de ver algúns dos edificios máis notables que se poden visitar.
O primeiro día non axudou o tempo facendo a viaxe con abundante auga parando en Santa María da Feira, para ver o castelo, un exemplo da arquitectura militar portuguesa, que foi reconstruído en estilo, e polo mesmo tamén de arquitectura neomedieval. Vimos a capela da Nosa Señora da Encarnación, e despois asistimos á proxección dun vídeo de dez minutos explicando a súa historia.
20 de abril
Esta viaxe tivo por finalidade visitar, en dous grupos, o Pazo de Fefiñáns, acompañados de dúas guías do establecemento e a Fundación Manolo Paz. Na entrada do pazo, na ampla praza que no seu día pertenceu a este conxunto, onde está a igrexa de san Bieito, fíxose unha introdución histórica e artística do edificio construído en varias fases, no estilo renacentista, do que foi fundador Juan Sarmiento Valladares, conselleiro de Felipe II, hoxe de propiedade dos marqueses de Figueroa.
Xa no interior percorremos todas as estancias, bastante escasas de mobiliario e artes decorativas que son propias deste tipo de palacios, chamando a atención especialmente as esculturas de Mariano Benlliure e Francisco Asorey, así como as dun descendente que foi discípulo do escultor galego, e a sala decorada con papel coloreado francés do século XIX, con motivos otomanos. Na planta alta da torre da homenaxe, onde está a biblioteca, detivéronse diante dunha reprodución da carta xeométrica de Galicia de Domingo Fontán.
23 de abril
Nesta conferencia do ciclo sobre Historicismo, o profesor de Historia da Arte da Facultade de Xeografía e Historia da USC, Iván Moure Pazos, analizou tanto a ruína antrópica na serra de Sintra, creada polo home, por arquitectos, paisaxistas e artistas, como aqueloutra, igualmente importante, a ruína biótica, xerada polo discorrer inevitable da propia natureza, as ruínas arquitectónicas engulidas polo imparable avance do vexetal, como as impoñentes e pouco coñecidas Quinta do Relógio e a Quinta das Camelias. Todo iso a fin de poñer en valor o tema do ruinoso, elemento pouco tratado e enxalzado na literatura crítica sintrense, no asentamento paisaxístico da Sintra contemporánea.
O 4 de decembro de 1995 a UNESCO declaraba a Paisaxe Cultural de Sintra Patrimonio da Humanidade. Nuns 20 quilómetros arredor do núcleo, nun parque natural, hai unhas 200 quintas, cunha cronoloxía que van desde o século XVI ata o XX, cun auxe importante no século XIX.
16 de abril
Comezou facendo referencia á tese de doutoramento de María Emilia Hernádez Pezzi, Historiografía de la arquitectura Moderna, na que se recollen as obras arquitectónicas mais representativas no intento de explicar o movemento arquitectónico mais característico do século XX. Despois do Neoclasicismo, todos os estilos anteriores, ou historicistas, van ser fonte de inspiración na arquitectura do século XIX. A mestura de estilos dará lugar aos eclecticismos, e pon varios exemplos de arquitecturas encargadas polas élites burguesas e das derradeiras vitorianas. Fanse igrexas en estilos medievais, neorrománicas, neogóticas, nas que, ao igual que nos edificios civís, cuadrillas de artesáns van a reproducir a ornamentación.
19 de marzo
Con motivo de ser Luisa Villata a protagonista do Día Das Letras Galegas, celebramos unha Táboa Redonda coa participación das poetas Eva Veiga Torre, Pilar Pallarés García e Pilar García Negro, profesora e especialista en literatura e lingua galega.
Abriu a mesa Pilar García Negro que actuou de moderadora, eloxiando o labor das outras dúas participantes, ás que, facendo un xuizo de profesora, cualificou como dúas grandes da literatura galega actual, dúas poetas de verdade cunha traxectoria ao servizo do país.
Pasou a falar de Luisa Villalta, (A Coruña, 1957-2004) da que dixo que debe ser celebrada como a escritora multixenérica. Esta cualidade emparéntaa co mellor da literatura clásica galega, avanzada no tratamento libre dos xéneros literarios e mais na alta estética conseguida en todos eles: poesía, prosa narrativa, teatro, ensaio, crítica literaria, xornalismo, atc. Foi, asemade, unha moi fina e perspicaz crítica literaria, así como asidua colaboradora en prensa, sendo moi lidas e apreciadas as súas columnas no semanario A Nosa Terra.
16 de marzo
Esta viaxe tiña como finalidade ver os xardíns e as fincas dos pazos de Oca, que conserva un exemplar de Camelia reticulata, dos máis antigos de Europa, de 12 metros de altura, e de Santa Cruz de Rivadulla, declarado xardín de excelencia e histórico, sendo o que ten máis árbores no Catálogo de Monumentos Vexetais de Galicia, con dezaseis.
Na entrada do Pazo de Oca a guía fixo unha introdución histórica sobre os diferentes propietarios cuxo orixe é unha torre do século XV, pertencente a Álvaro de Oca. A derrota do seu fillo Suero por Alonso de Fonseca, arcebispo de Santiago, deu lugar a confiscación do señorío que posteriormente pasou a María de Neira, viúva de Gonzalo de Luaces, escudo que están colocados sobre portas.
Nesta intervención o conferenciante ofreceu unha panorámica xeral sobre o estilo arquitectónico que se coñece como eclecticismo. Configurado ao longo do século XIX ao abeiro da febre dos historicismos e revivals, fragua no París do Segundo Imperio, na etapa de Napoleón III, como unha aposta estilística híbrida, imaxinativa e grandilocuente que quere encarnar o espírito liberal dun século enquistado en estéticas do pasado.
A intervención foi eminentemente didáctica con numerosos exemplos para poder entender a formación e evolución deste estilo a partir de 1850 como alternativa ao neoclasicismo da etapa anterior. É unha arquitectura moi recargada de decoración que mestura diferentes estilos que perdurará ata os anos 30 do século XX coa chegada do racionalismo e o emprego de novos materiais na construción como o formigón, o cemento, o vidro e o ferro. Prolongada a súa vixencia internacional a través de diversas modulacións formais, en España entrelázase co modernismo e aínda exhibe músculo na arquitectura monumental da década de 1920, antes de quedar estigmatizada polo discurso racionalista que, ata hai ben poucos anos, limitou o recoñecemento do seu valor patrimonial.
24 de febreiro de 2024
Foi organizada para ver as exposicións "Viajar para pintar. Sorolla en Galicia", no Museo de Belas Artes, a de fotografía de Helmut Newton, así como o novo Museo de Automoción e Historia (MAHI). Participou un grupo de corenta socios comezando pola visita guiada da exposición de Soroya formándose dous grupos, mentres un visitaba a exposición o outro fixo un percorrido polo Museo.
Con fondos da Fundación Museo Sorolla de Madrid e do de Belas Artes da Coruña, a exposición presenta a participación galega no proxecto Sorolla. Viajar para pintar, dentro do programa “100 años del fallecimiento de Joaquín Sorolla”, na que figuran máis de setenta obras entre óleos, debuxos, notas de color e obxectos etnográficos, realizados e recollidos nos anos 1900, 1010 e 1915. Foi unha visita participativa na que non só se escoitaron as explicacións da guía, senón que algún dos concorrentes fixo comentarios e aportacións sobre o contexto e mesmo sobre o traballo pictórico desenvolvido por Sorolla, para poder pintar a obra dedicada a Galicia por encargo da Hispanic Society of América. Remata a exposición con obras dos artistas galegos cos que mantivo relación, como Francisco Lloréns, Fernando Álvarez de Sotomayor, María Corredoira ou Jenaro Carrero.
16 de xaneiro
O inicio das actividades correspondentes ao ano 2024 tivo lugar con esta conferencia do doutor e director do Museo Diocesano e Catedraliceo de Lugo, Marcos Calles Lombao, que espertou grande interese no público que encheu o salón de actos da Deputación.
Nesta conferencia mostrou os resultados do estudo en profundidade das representacións de paisaxes que atesoura a Catedral de Lugo durante a Idade Moderna, véndose estas representadas en distintos soportes, como madeira ou pintura, realizadas desde o século XVI ao XVIII, así como nas localizacións máis destacadas da Catedral.
Dixo que as paisaxes na Catedral de Lugo teñen unha importancia transcendental, comezando a súa investigación polo antigo retablo da Capela Maior, colocado hoxe nas frontes dos testeiros do transepto, obra de Cornielles de Holanda do século XVI. Neste retablo a representación do Bautismo de Xesús no río Xordán é dunha gran beleza que se ve reforzada polas rochas e árbores que encadran esta simbólica escena, con San Xoán Bautista e Xesús de Nazaret no centro da mesma.
LUGO PATRIMONIO
PROGRAMACIÓN PARA O 1º SEMESTRE DE 2024
XANEIRO
Día 16, martes
Conferencia de Marcos Gerardo Calles Lombao, sobre “As paisaxes na Catedral de Lugo: "ventás" á natureza desde un Patrimonio da Humadidade”.
De 19,30 a 20 h., anotacións para a viaxe a A Coruña o día 24 de febreiro, prezo 35 € e Sintra (Portugal) os días 5 ao 8 de maio, sobre 500 €.
Día 27, sábado
Visita guiada á Catedral de Lugo as 11,30 h. Lugar de encontro na fachada principal.
FEBREIRO
Día 27, martes
Conferencia de Juan David Díaz López sobre “A arquitectura do eclecticismo: pompa e fantasía para a cidade burguesa”.
De 19,30 a 20 h., anotacións para a viaxe do 16 de marzo aos pazos de Oca e Santa Cruz de Rivadulla. Prezo 40 €.
Día 24, sábado
Viaxe a A Coruña para ver as exposicións "Viajar para pintar. Sorolla en Galicia", no Museo de Belas Artes e a de fotografía de Helmut Newton, así como ao novo Museo de Automoción e Historia. Saída ás 9 h.
18 de novembro
A última viaxe do ano foi a Vilanova de Lourenzá, con motivo de ser Francisco Fernández del Riego, persoeiro das Letras Galegas do ano 2023, natural desta vila. A visita estivo asistida por Justa, guía oficial do Concello, comezando ás 11 horas na praza que hai diante do edificio que foi a cámara abacial do antigo mosteiro de San Salvador, hoxe Casa do Concello, e da igrexa, onde fixo unha introdución histórica para falar de Osorio Gutiérrez, coñecido como O Conde Santo, fundador do mosteiro a mediados do século X, o seu proceso de desenvolvemento, coa integración na Congregación dos bieitos de Valladolid a principios do século XVI, e o seu declive, así como da construción da igrexa, coa súa magnífica fachada obra de Fernando de Casas Novoa, explicacións que continuaron no interior onde chama a atención a súa estrutura así como o retablo maior deseñado por Ventura Rodríguez.
7 de novembro de 2023
Como actividade previa á visita prevista para o día 18 de novembro a Vilanova de Lourenzá, o doutor en Historia da Arte e investigador no Departamento de Patrimonio Histórico Artístico da diocese de Lugo, Javier Gómez Darriba, fixo unha pormenorizada descrición do mosteiro de San Salvador de Vilanova de Lourenzá, comezando pola figura do seu fundador, Osorio Gutiérrez, coñecido popularmente como O Conde Santo, un personaxe un tanto escuro polo pouco que se sabe del, basicamente un conxunto de datos presentes no Tumbo de Lorenzana, custodiado no Archivo Histórico Nacional de Madrid, o cal contén máis de 200 escrituras sobre a fundación, propiedades, etc. do mosteiro entre os séculos X-XIII.
3 de outubro
Con motivo do Centenario da fundación do Seminario de Estudos Galegos, organizouse este coloquio en colaboración co Museo do Pobo galego, sobre a pegada do Seminario a través do labor docente de Ricardo Carvalho Calero, Xosé Filgueira Valverde e Antonio Fraguas Fraguas, no que participaron María Pilar García Negro, Antonio Prado Gómez e Adolfo de Abel Vilela, para falar de cada un deles na súa etapa lucense.
Actuou de moderador, Felipe Arias Vilas que fixo a presentación e introdución salientando a importancia global do SEG na cultura de Galicia na primeira metade do s. XX e a moita incidencia que tivo nos seus epígonos.
28 – 29 de outubro
Anque o obxecto principal da viaxe era visitar a vila romana de La Olmeda, para ver un exemplo significativo de colaboración entre os particulares e as administracións para a conservación do patrimonio, sempre aproveitamos para ver outros monumentos de interese que estean no itinerario que temos que facer. Os corenta viaxeiros que saímos de Lugo fixemos a primeira parada en Santoyo (Palencia), un pobo castelán que estivo amurallado, para ver a igrexa de San Xoán Bautista, con elementos arquitectónicos que van desde o románico ao tardo gótico, acompañados da guía que tiñamos contratada. Polo exterior vese unha igrexa fortaleza, nas inmediacións está o hospital sanxoanista, coa torre das campás ameada e unha de planta hexagonal máis pequena nas inmediacións das portas de acceso, a principal con pórtico con adornos de estilo renacentista deseñada por Diego de Siloé. No interior chamounos a atención as altas bóvedas de crucería, e o artesoado mudéxar do coro, así como o retablo principal, renacentista, e os secundarios de estilo barroco.